น้ำเป็นทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญต่อการเลี้ยงชีวิต ใช้เพื่อบริโภคและอุปโภค รวมถึงการผลิตไฟฟ้า คนไทยจึงมีแสงสว่างจากไฟฟ้าให้ใช้งานมาเป็นเวลาเกินกว่าครึ่งศตวรรษ การผลิตนั้นจะมาจากโรงไฟฟ้าพลังงานน้ำซึ่งปัจจุบันมีอยู่หลายประเภท โดยสามารถกล่าวรายละเอียดได้ในบทความนี้ให้ทุกคนรู้จักมากขึ้นกว่าเดิม
โรงไฟฟ้าพลังงานน้ำ ให้อะไรบ้างแก่ชาวไทย
พลังงานน้ำถูกนำมาใช้ประโยชน์ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน ขึ้นอยู่กับแต่ละคนว่านำน้ำมาทำอะไรบ้าง แต่หากให้พูดถึงการผลิตไฟฟ้านั้น ต้องมีเครื่องกำเนิดไฟฟ้าเป็นอุปกรณ์หลักซึ่งตัวเครื่องนี้ถูกพัฒนาเมื่อปลายศตวรรษที่ 19 ส่วนประเทศไทยก็จริงจังเรื่องการผลิตไฟฟ้าในปี 2507 ดำเนินการ ณ เขื่อนภูมิพล จังหวัดตาก เวลาผ่านไปก็ได้มีโรงไฟฟ้าพลังงานน้ำเกิดขึ้นมากกว่าเดิมซึ่งจัดอยู่ในประเภทต่าง ๆ ไม่ว่าจะโรงงานไหนล้วนผลิตไฟฟ้าจากพลังงานน้ำจึงไม่ส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมและลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์อันเป็นสาเหตุให้เกิดภาวะโลกร้อน การผลิตยืดหยุ่นสูงอีกทั้งต้นทุนต่ำ ไฟฟ้าที่ได้มีปริมาณมาก สามารถใช้งานได้อย่างทั่วถึง
ประเภทโรงไฟฟ้าพลังงานน้ำ มีอะไรบ้าง
ในส่วนของประเภทโรงไฟฟ้าพลังงานน้ำ ประเทศไทยมีอยู่ด้วยกันทั้งหมด 3 ประเภท ดังนี้
- โรงไฟฟ้าจากอ่างเก็บน้ำ
ประเภทนี้พบบ่อยมากสุด เน้นชลประทาน ทางคณะกรรมการจะจัดสรรน้ำทุก ๆ ปี หลักการคือ เก็บน้ำจากเขื่อนไปยังอ่างเก็บน้ำ แล้วเมื่อต้องผลิตไฟฟ้าก็นำน้ำปล่อยเข้าไปยังเครื่องกำเนิดไฟฟ้า จังหวัดที่มีโรงไฟฟ้าลักษณะนี้ เช่น เขื่อนสิริกิต จังหวัดอุตรดิตถ์ เขื่อนภูมิพล จังหวัดตาก
- โรงไฟฟ้าแบบไหลผ่านทุกปี
โรงไฟฟ้าจะไม่เก็บน้ำทางต้นน้ำ เพียงแค่ปล่อยให้ไหลสู่เครื่องกำเนิดไฟฟ้าเอง ฉะนั้นเมื่อมีน้ำไหลผ่าน ไฟฟ้าก็ถูกผลิตขึ้นทันที นั่นคือ ปริมาณของพลังงานไฟฟ้าซึ่งถูกผลิตมานั้นมากเกินไปก็ไม่อาจเก็บไว้ได้ จังหวัดที่มีโรงไฟฟ้าลักษณะนี้ เช่น เขื่อนปากมูล จังหวัดอุบลราชธานี
- โรงไฟฟ้าแบบสูบกลับ
มีลักษณะการผลิตเหมือนแบตเตอรี่พลังงานน้ำ หลักการทำงานเช่นเดียวกับโรงไฟฟ้าจากอ่างเก็บน้ำ แค่เครื่องกำเนิดไฟฟ้าสูบน้ำจากด้านบนได้ด้วย แล้วปล่อยลงจากที่สูงเพื่อผลิตไฟฟ้า จังหวัดที่มีโรงไฟฟ้าแบบนี้ คือ โรงไฟฟ้าลำตะคองชลภาวัฒนา จังหวัดนครราชสีมา
จะเห็นได้ว่าโรงไฟฟ้าพลังงานน้ำที่ตั้งอยู่ในประเทศไทยนั้นมีอยู่ทั้งหมด 3 ประเภท ซึ่งล้วนแล้วแต่ใช้ประโยชน์จากพลังงานน้ำเพื่อผลิตไฟฟ้า หลายคนอาจสงสัยว่าต้นทุนการผลิตมีราคาสูงเนื่องจากมีโรงไฟฟ้าตั้งอยู่หลายแห่ง ความจริงแล้วเมื่อเทียบกับการใช้พลังงานจากเชื้อเพลิงฟอสซิลจะถือได้ว่าต้นทุนที่ใช้นั้นต่ำมาก อีกทั้งประสิทธิภาพสูงกว่า ปริมาณมากกว่า และไม่ทำลายสิ่งแวดล้อมด้วย